Lạm phát là gì? Thực trạng, nguyên nhân, giải pháp kiểm soát lạm phát tại Việt Nam

Khi nhắc đến lạm phát, nhiều người thường cảm thấy lo ngại về việc giá cả tăng cao, đời sống trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, bạn đã thực sự hiểu rõ về lạm phát là gì, có những loại lạm phát nào, nguyên nhân và tác động cụ thể của nó đến cuộc sống hàng ngày? Hãy cùng khám phá rõ hơn qua thông tin bên dưới.

Lạm phát là gì? 

Lạm phát (inflation) là hiện tượng kinh tế mà thể hiện qua sự tăng giá liên tục của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian, đồng thời làm mất giá trị của đồng tiền. Khi đồng tiền mất giá trị hoặc giá cả tăng lên, người tiêu dùng sẽ cần chi tiêu nhiều hơn để mua được cùng một lượng hàng hoặc dịch vụ như trước đó.

Lạm phát là gì

Bản chất của lạm phát là gì? 

Lạm phát là một hiện tượng kinh tế rõ ràng và được xác định dựa trên sự . Điều này giúp phân biệt lạm phát với các biến động giá ngắn hạn tại mộtăng giá trị trung bình của hàng hóa và dịch vụ trong một khoảng thời gian dàit số thời điểm cụ thể hoặc sự biến động giá không đồng nhất giữa các mặt hàng.

Cách đo lường lạm phát là gì? 

Để đo lường mức độ lạm phát, người ta thường sử dụng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). CPI được tính dựa trên tỷ lệ tăng hoặc giảm giá của một giỏ hàng hóa cụ thể. Số lượng và loại hàng hóa trong giỏ có thể thay đổi tùy theo đặc điểm của từng quốc gia. Ví dụ, ở Việt Nam, Tổng cục Thống kê sử dụng 752 loại hàng hóa và dịch vụ để tính toán CPI.

Công thức chung để tỷ lệ lạm phát là gì? 

Tỷ lệ lạm phát = ((Giá trị chỉ số CPI cuối cùng – Giá trị CPI ban đầu) / Giá trị CPI ban đầu) x 100%.

Ví dụ, nếu CPI năm 2022 là 108 và năm 2021 là 103, tỷ lệ lạm phát trong năm 2022 so với năm 2021 sẽ được tính bằng công thức:

[(108 – 103) / 103] x 100 = 4,85%.

Các mức độ của lạm phát

Lạm phát được phân loại thành ba loại dựa trên mức độ ảnh hưởng:

• Lạm phát tự nhiên (lạm phát vừa phải): Đây là hiện tượng lạm phát có thể dự đoán được và ít gây ra tác động tiêu cực đối với nền kinh tế. Trong trường hợp này, tốc độ tăng giá chậm hoặc tương đối ổn định, và lòng tin vào sức mua của đồng tiền được duy trì. Cuộc sống của người dân cũng duy trì ổn định.
• Lạm phát phi mã (lạm phát 2 hoặc 3 con số): Đây là tình hình khi tỷ lệ lạm phát tăng nhanh hơn 10% nhưng dưới 100%. Giá cả hàng hóa tăng nhanh, đồng tiền mất giá trị, và lãi suất thực tế thường âm. Khi đó, người dân thường tránh giữ tiền mặt nhiều và thường ưa chuộng giữ hàng hóa, vàng, ngoại tệ hoặc đầu tư sang các nước có lạm phát vừa phải. Ví dụ, tình trạng này đã từng diễn ra ở Việt Nam trong thời kỳ từ năm 1980 đến 1992.
• Siêu lạm phát: Siêu lạm phát là gì? Đây là trường hợp khi tỷ lệ lạm phát vượt quá 1000%, gần như khiến đồng tiền mất giá trị hoàn toàn. Trong tình huống này, thị trường tài chính rơi vào khủng hoảng và lòng tin vào đồng tiền nội tệ suy giảm. Đồng nội tệ mất giá trị đối với việc giao dịch hàng hóa. Ví dụ, tình trạng này đã xảy ra ở Đức vào năm 1923 và tại Bolivia vào năm 1985.

Tình hình lạm phát ở Việt Nam hiện nay

Hiện nay, tình hình lạm phát hiện nay ở Việt Nam đang ở mức ổn định và được kiểm soát tốt. Theo các thông tin từ Tổng cục Thống kê, trong những năm gần đây, tỷ lệ lạm phát đã được duy trì ở mức thấp, trong khoảng từ 2 đến 4%. Các biện pháp quản lý tài chính và chính sách tiền tệ của Chính phủ cũng đã được triển khai một cách hiệu quả để kiểm soát tình hình lạm phát và duy trì sự ổn định của nền kinh tế.

Tình hình lạm phát ở Việt Nam hiện nay

Tuy nhiên, vẫn có một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến tình hình lạm phát trong tương lai do tình hình lạm phát trên thế giới khó lường được bởi sự biến động giá cả thế giới, sự biến động của giá năng lượng và nguyên liệu, cũng như tình hình sản xuất và tiêu thụ trong nước.

Do đó, việc theo dõi và đánh giá liên tục tình hình kinh tế, đồng thời thực hiện các biện pháp phù hợp để kiểm soát tình hình lạm phát tại Việt Nam là rất cần thiết để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.

Nguyên nhân dẫn đến lạm phát là gì?

Các nguyên nhân dẫn đến lạm phát bao gồm cả cầu kéo, chi phí đẩy và lạm phát ì:

• Lạm phát do cầu kéo: Xảy ra khi tổng cầu tăng mạnh mẽ và vượt qua khả năng cung cấp của nền kinh tế. Trong trường hợp này, cung cấp bị hạn chế và thị trường lao động đạt trạng thái cân bằng. Với cầu cung bị vượt qua, người tiêu dùng cần chi tiêu nhiều hơn để sở hữu hàng hóa. Điều này dẫn đến tăng giá của nhiều mặt hàng và gây ra lạm phát.
• Lạm phát do chi phí đẩy: Đây là tình trạng phát sinh từ việc các chi phí đầu vào như vật liệu cơ bản, nguyên liệu, nhiên liệu (như xăng, dầu, điện, v.v.) tăng cao. Sự tăng này làm tăng giá thành sản phẩm. Khi tổng cầu không thay đổi nhưng giá cả tăng, sản lượng giảm, gây ra tình trạng “đình lạm”. Lạm phát này không chỉ làm gia tăng giá cả mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất, khi các doanh nghiệp không thể đáp ứng được chi phí đầu vào tăng cao.
• Lạm phát ì: Xảy ra khi tỷ lệ lạm phát ở mức vừa phải và duy trì ổn định theo thời gian. Trong trường hợp này, cung và cầu dịch chuyển cùng một tốc độ, giá cả tăng đều và tương đối ổn định, cùng với sản lượng không đổi. Điều này dẫn đến một tỷ lệ lạm phát không quá lớn và duy trì trong một khoảng thời gian dài.

Ảnh hưởng của lạm phát đến kinh tế đời sống

Ảnh hưởng của lạm phát là gì? Lạm phát có thể ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đối với kinh tế và cuộc sống:

Ảnh hưởng tích cực

Lạm phát có thể tạo điều kiện thuận lợi cho những cá nhân và tổ chức sở hữu tài sản như bất động sản hoặc các tài sản đầu tư khác, khiến giá trị của chúng tăng cao. Những người này có thể bán tài sản của mình với giá cao hơn, tạo ra lợi nhuận.

Mức độ lạm phát ổn định (dưới 5% trong các nước phát triển và dưới 10% trong các nước đang phát triển) thường được khuyến khích để kích thích chi tiêu ở một mức độ nhất định, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm. Chính sách này cũng giúp các doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ và giảm tỷ lệ thất nghiệp.

Chính phủ có thêm lựa chọn các biện pháp kích thích đầu tư trong các lĩnh vực ưu tiên bằng cách mở rộng tín dụng và phân phối lại thu nhập trong xã hội theo các mục tiêu nhất định.

Ảnh hưởng của lạm phát đến kinh tế đời sống

Ảnh hưởng tiêu cực

Tác động của lạm phát trải qua một loạt các khía cạnh:

• Ảnh hưởng đến lãi suất: Khi lạm phát leo thang, lãi suất cũng có xu hướng tăng cao. Điều này là do để duy trì mức lãi suất thực dương, lãi suất danh nghĩa phải tăng lên theo tỷ lệ của lạm phát. Tuy nhiên, việc tăng lãi suất có thể gây ra suy thoái kinh tế và làm tăng tỷ lệ thất nghiệp.
• Ảnh hưởng đến thu nhập thực tế: Lạm phát khiến cho giá trị thực của thu nhập giảm đi, đặc biệt là khi thu nhập không thay đổi trong khi lạm phát tăng. Điều này gây ra một sự mất giảm thu nhập thực tế, khiến cho người lao động phải chịu tổn thất.
• Ảnh hưởng đến sự phân phối thu nhập: Lạm phát có thể làm tăng khoảng cách giữa các tầng lớp xã hội. Người đi vay sẽ có lợi thế hơn, đồng thời những người giàu có có thể sử dụng tiền để đầu cơ và mua sắm tài sản, khiến cho mối quan hệ cung-cầu trên thị trường trở nên không cân đối.
• Ảnh hưởng đến nợ quốc gia: Mặc dù chính phủ có thể thu thuế từ lạm phát, nhưng nó cũng có thể tạo ra nợ công lớn hơn. Điều này là do lạm phát có thể làm tăng tỷ giá hối đoái và giảm giá trị của đồng tiền trong nước so với ngoại tệ.

Biện pháp kiểm soát lạm phát hiệu quả

Một số giải pháp để kiểm soát lạm phát là gì? Cụ thể bao gồm:

• Giữ vững ổn định giá trị đồng Việt Nam (VNĐ) và kinh tế vĩ mô: Cần duy trì sự ổn định của VNĐ và kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và đảm bảo các cân đối lớn, từ đó tạo ra nền tảng cho sự phục hồi và phát triển bền vững của nền kinh tế.
• Thực hiện điều hành linh hoạt lãi suất và sử dụng công cụ thị trường mở của Ngân hàng Nhà nước: Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục thực hiện điều hành lãi suất một cách linh hoạt và sử dụng các công cụ thị trường mở để quản lý và điều chỉnh tỷ giá hối đoái một cách linh hoạt.
• Điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước định giá và dịch vụ công: Cần tiến hành chuẩn bị các phương án giá và điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước định giá và các dịch vụ công vào thời điểm phù hợp với quy định và tình hình chung của thị trường.
• Theo dõi và điều hành cung cầu và giá cả của các mặt hàng cụ thể: Cần theo dõi sát diễn biến của cung cầu và giá cả trên thị trường của các mặt hàng cụ thể để có biện pháp điều hành phù hợp, đồng thời đảm bảo sự cân nhắc và linh hoạt trong quản lý giá.

Nhìn chung, lạm phát là một hiện tượng không thể tránh khỏi trong bất kỳ nền kinh tế thị trường nào. Tuy nhiên, lạm phát không phải lúc nào cũng gây ra ảnh hưởng tiêu cực. Nếu được kiểm soát một cách hiệu quả, lạm phát có thể giúp kích thích tăng trưởng và phát triển kinh tế. Chúng tôi hy vọng rằng thông tin cung cấp sẽ hữu ích cho bạn. Chúc bạn thành công!

— HR Insider —

VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam