Người bạn thân nhất của tôi từ thời trung học tin rằng Tổng thống Biden đã qua đời, và người đàn ông đang ở Nhà Trắng là một kẻ song trùng. Bố tôi sẽ không tiêm phòng vì ông ấy nghĩ rằng mũi tiêm thực sự là một thiết bị theo dõi của chính phủ. Làm thế nào để ông ngừng tin vào điều đó? Đây là những dạng câu hỏi được đặt ra cho Tiến sĩ Nika Kabiri – chuyên gia khoa học quyết định kiêm giảng viên Đại học Washington bởi các cá nhân không có hướng xử lý đối với việc người thân tin vào các thông tin sai lệch. 

Cô nói: “Thuyết âm mưu và thông tin sai lệch luôn luôn hiện hữu. Các nghiên cứu cho thấy rằng có mối tương quan giữa những thời điểm không chắc chắn, như căng thẳng kinh tế, biến động chính trị – xã hội và sự phổ biến của các thuyết âm mưu. Điều này hoàn toàn hợp lý khi nhìn từ góc độ khoa học hành vi. Càng không vững vàng thì càng nhiều lo âu, càng cần bám vào một câu chuyện nào đó để đầu óc thanh thản. Đó là lý do tại sao thông tin sai lệch lại là một vấn đề nổi cộm như hiện nay.”

Điều này cũng gây ra sự căng thẳng trong các mối quan hệ tình cảm. Bạn sẽ làm gì khi người bên cạnh không ngừng tin và truyền đi các thuyết âm mưu tiêu cực? Bạn có thể tin vào câu ngạn ngữ – “Bạn không thể thay đổi người khác, bạn chỉ có thể thay đổi chính mình.” Tuy nhiên Tiến sĩ Peter Bregman và Howie Jacobson, tác giả cuốn sách “Bạn có thể thay đổi người khác: Bốn bước để giúp đồng nghiệp, nhân viên — thậm chí cả gia đình — nâng cấp bản thân”, lại cho rằng chúng ta luôn có thể  thay đổi mọi người.

Bregman nói: “Bạn có những cuộc trò chuyện thúc đẩy mọi người thay đổi theo những cách nhất định. Họ tự quyết định vì đó luôn là quyết định của họ, nhưng họ sẽ không thay đổi nếu không có cuộc trò chuyện với bạn. Mọi người không chống lại sự thay đổi; họ chống lại việc bị thay đổi.”

Thay đổi tư duy bản thân để thay đổi người khác

Chúng ta thường cố gắng thay đổi người khác vì sự thất vọng, tức giận hoặc sợ hãi nào đó, thế nên việc này thường kết thúc như một lời chỉ trích. Và cách tiếp cận này thường phản tác dụng, Kabiri – tác giả cuốn “Cách thay đổi tư duy sai lệch” cho hay.  

“Chúng ta mãi thúc ép và mong đợi sự thay đổi tức thì,” cô nói. “Chúng ta cứ nghĩ nếu mình có thể lập luận kín kẽ, họ sẽ nghe theo. Nhưng trên thực tế, suy nghĩ không thể thay đổi nhanh chóng như vậy và càng không thể bị ép buộc.”

Bregman cho biết thêm: “Ta biết nhiều hơn họ. Điều này sẽ kích hoạt bất kỳ sự xấu hổ nào mà họ có về kết quả công việc hoặc hành vi của bản thân, và họ sẽ nỗ lực phủ nhận các vấn đề hiện hữu”.

Kết nối

Kabiri khuyên bạn nên duy trì mối quan hệ tích cực bằng cách tạo sự kết nối. Cô nói: “Hầu hết niềm tin của chúng ta không đến từ việc đọc dữ liệu thô. Chúng ta tin những gì mà những người ta tin, tin vào.

Ví dụ, tôi tiêm vắc xin vì tôi tin tưởng bác sĩ Fauci. Nếu bạn là người mà họ không tin tưởng và bạn cứ nói với họ rằng “Ngốc quá. Không thể tin được bạn lại nghĩ thế”, bạn đã đánh mất niềm tin đó và cũng không còn tia hy vọng nào.”

Jacobson nói: “Khi chúng ta coi ai đó như một nhà phê bình, chúng ta đang cố gắng tước bỏ quyền tự chủ của họ”. Ông nói thêm: “Chúng ta cần đến với họ như một đồng minh, một người mang đến lợi ích tốt nhất cho họ, người tò mò về những gì họ muốn và người muốn giúp họ đạt được điều đó. Chúng ta đang tìm kiếm một điểm giao nhau, một kết quả chung mà cả hai đều mong muốn. Đó là một nơi an toàn để bạn có thể bắt đầu khám phá.”

Khi bạn bắt đầu cuộc trò chuyện, hãy biết rằng sự thật không mang lại hiệu quả như bạn nghĩ. Kabiri nói: “Đối với số đông những người đam mê khoa học, đó là ngôn ngữ chung. Nhưng đối với nhiều người, khoa học không thực sự được ghi nhận.

Điều được ghi nhận là những câu chuyện, đó là lý do tại sao các thuyết âm mưu lại tuyệt vời đến vậy — chúng là những câu chuyện hấp dẫn. Tạo ra sự nghi ngờ bằng cách kể những câu chuyện – trái ngược với việc tạo ra căng thẳng với sự thật – mang lại hiệu quả cao hơn, đặc biệt nếu câu chuyện của bạn có thể loại bỏ bất cứ điều gì nghi ngờ vẫn còn tồn tại trong họ.”

Tích cực và cởi mở

Ngoài ra, hãy xem giọng điệu của bạn. Bregman nói: “Bản chất của chúng ta là tiêu cực. Mặc định của chúng ta nên là xác định các vấn đề và nói lên rằng,‘Hãy để tôi cho bạn biết lý do tại sao cách này không hiệu quả. Hãy để tôi cho bạn biết lý do tại sao ý tưởng của bạn về điều này là sai’.

Hãy nghĩ về đất nước đang bị chia rẽ của chúng ta ngay lúc này. Mọi người đang phàn nàn. Sự thất vọng xuất phát từ chỗ quan tâm và có mục đích tốt, và chúng ta cần liên hệ với điều đó, bằng cách cảm thông.

Ví dụ, bạn có thể bắt đầu cuộc trò chuyện bằng cách nói, “Tôi hiểu vì sao đây lại là vấn đề. Tôi nghe thấy nó trong giọng nói của bạn. Bạn có sẵn lòng cùng tôi suy nghĩ về điều này không?”

Bregman nói: “Nếu họ nói ‘không’, bạn phải lắng nghe điều đó. Nếu tôi chấp nhận câu ‘không ’của họ, điều đó sẽ làm tăng khả năng họ sẽ tin tưởng tôi sau này”.

Khi bạn cố gắng thay đổi người khác, bạn cần tham gia vào cuộc trò chuyện với tâm thế sẵn sàng để bản thân bị thay đổi. Bregman nói: “Bắt đầu một cách hào hứng, đây không phải là một trò chơi mà bạn biết mọi thứ và người kia không biết gì. Bạn có kiến ​​thức và họ cũng vậy. Hãy cùng nhau tìm hiểu vấn đề này.”

Jacobson cho biết thêm, lãnh đạo không lôi kéo người khác đến nơi bạn muốn. Ông nói: “Đối mặt với những thiếu sót của bạn là điều khó khăn. Thử những điều mới mà bạn chưa quen thuộc rất khó. Chúng tôi muốn mô hình hóa tính dễ bị tổn thương. Đó là một sự chuyển giao linh hồn, theo một nghĩa nào đó.”

Thông tin sai lệch đang gây ra căng thẳng xã hội và làm lan rộng các vấn đề sức khỏe, Kabiri nói: “Tôi nghĩ chúng ta có trách nhiệm. Tôi hy vọng rằng mọi người sẽ không bỏ qua nó, mặc dù điều đó dễ dàng hơn.”

>>> Xem thêm: Công việc của trợ lý kinh doanh – 4 kỹ năng cốt lõi để trở thành trợ lý giỏi

— HR Insider —
VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam