Giải đáp 996 là gì? Ưu nhược điểm của văn hoá làm việc này là gì? 

Giải đáp 996 là gì?

996 là gì? 996 là thuật ngữ chỉ văn hoá làm việc của người dân Trung Quốc với phương thức và chế độ làm việc tập thể với lịch làm việc khắt khe từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối liên tục 6 ngày trong một tuần. Nó được giới trẻ Trung Quốc gọi vậy bởi môi trường làm việc theo đúng tiêu chuẩn 996.

Tiêu chuẩn 996 có nghĩa là 9 giờ sáng sẽ bắt đầu làm việc và kết thúc ngày làm việc vào 9 giờ tối và tiếp diễn liên tục trong suốt 6 ngày mỗi tuần. Đây là văn hoá làm việc rất phổ biến ở đất nước tỷ dân này hiện nay. Mặc dù là sai quy định pháp luật nhưng vẫn có rất nhiều doanh nghiệp thực thi.

Xem thêm >> Văn hóa công sở là gì? Văn hóa công sở đặc trưng các quốc gia

Sự khắc nghiệt của văn hoá làm việc 996 như thế nào? 

Chỉ nói về thời gian làm việc của chế độ làm việc 996 là chúng ta đã thấy được sự khắc nghiệt về mặt thời gian như thế nào. Đằng sau hệ quả này là bao nhiêu người bị kiệt sức và áp lực với chế độ làm việc này. Sự khắc nghiệt đó đã thể hiện qua rất nhiều tình huống thực tế  như:

Vào tháng 12 năm 2020, một nhân viên 22 tuổi họ Zhang của tập đoàn thương mại điện tử Pinduoduo của Trung Quốc đã gục ngã khi đang đi bộ về nhà cùng đồng nghiệp vào khoảng 1h30 sáng. Cô ấy được ghi nhận đã chết sau sáu giờ sau đó.

Vào tháng 1 năm năm ngoái, đã có một video được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội Trung Quốc. Tài xế giao hàng 45 tuổi Liu Jin đã đổ xăng và tự thiêu bên ngoài một trạm phân phối cho Element ở phía đông thành phố Thái Châu. Anh ta hét lên rằng mình đã quá kiệt sức vì kiếm tiền. Một vụ việc tương tự cũng đã xảy ra với một tài xế giao hàng 43 tuổi đã ngã quỵ khi đang làm việc và chết khi đang giao đồ ăn cho Element.

Tại Trung Quốc lại gây xôn xao vào tháng 1 năm ngoái sau khi một nhân viên khác, họ Tan, chết do tự tử, sau khi anh ấy nghỉ việc ở công ty và trở về quê hương. Anh ấy đã làm việc với công ty này được khoảng sáu tháng.

Giới văn phòng nghĩ gì về 996? 

Đã có rất nhiều người ở Trung Quốc đã lên tiếng phản đối văn hoá làm việc 996 trong thời gian rất dài. Cũng đã có những chiến dịch và hoạt động nhằm phản đối văn hoá làm việc mang tính khốc liệt này.

Năm 2019, một chiến dịch trực tuyến đã được triển khai nhằm nâng cao nhận thức về vấn đề này, với cố gắng giảm áp lực cho nhân viên. Tòa án tối cao của Trung Quốc đã gọi “996” là bất hợp pháp trong một phán quyết mang tính bước ngoặt vào tháng 8 năm đó. Tòa án cũng đã nhận xét rằng “tuân thủ hệ thống giờ làm việc quốc gia là nghĩa vụ pháp lý của người sử dụng lao động” và người lao động xứng đáng được “nghỉ ngơi”.

Các cuộc biểu tình đã gia tăng sau cuộc đàn áp của chính phủ với các công ty công nghệ như Alibaba – nơi đã phơi bày văn hóa làm việc khắc nghiệt và mài mòn mà nhân viên, bắt nhân phải tuân theo văn hoá làm việc 996. Thế nhưng, tháng 4 năm 2019, Giám đốc điều hành Alibaba – Jack Ma đã bảo vệ văn hóa làm việc này và gọi đó là một “phước lành”. Vào thời điểm đó, ông Jack Ma đã viết rằng nền kinh tế Trung Quốc “rất có thể sẽ mất đi sức sống và động lực” nếu không có hệ thống này. Quan điểm của ông nhận được sự ủng hộ bởi Richard Liu, giám đốc công ty thương mại điện tử Trung Quốc JD.com, người mà đã gọi những người phản đối “996” là “những kẻ lười biếng”.

Mặc dù một số công ty, bao gồm cả ByteDance – chủ sở hữu của nền tảng TikTok đã cắt giảm thời gian làm thêm vào cuối tuần, nhưng vấn đề này vẫn là vấn đề lớn đối với hầu hết những nhân viên công nghệ của Trung Quốc và các nhân viên của các ngành khác như bất động sản, tài chính. Họ cũng tham gia kêu gọi thay đổi văn hóa “996”.

Ưu và nhược điểm của văn hoá làm việc 996

Với sự khắc nghiệt và có khả năng bào mòn nhân viên Trung Quốc là thế, nhưng chế độ làm việc này vẫn tồn tại cho đến bây giờ bởi nó có một vài ưu điểm nhất định. Tuy nhiên, về nhược điểm thì cũng nghiêm trọng không kém.

Ưu điểm 

• Cạnh tranh: Trong môi trường làm việc có tính cạnh tranh cao thì việc chăm chỉ và hy sinh thời gian cá nhân cho công việc chính là ưu thế để người lao động được doanh nghiệp đánh giá cao về tinh thần cống hiến và mang đến cơ hội thăng tiến trong công việc.
• Lương thưởng: Làm thêm giờ sẽ giúp người lao động có thể nhận được tiền tăng ca cực hấp dẫn. Nhờ vậy mà cuối tháng thu nhập bạn tạo ra luôn cao. Đánh vào “kinh tế” cũng chính là một trong những lý do khiến văn hoá làm việc 996 tồn tại lâu đến vậy.

Nhược điểm (hạn chế) 

Như đã thấy ở trên qua khái niệm về văn hoá 996 là gì cũng như sự khắc nghiện của nó chúng ta có thể thấy chế độ làm việc 996 tồn tại rất nhiều hạn chế. Điều này khiến nó bị cấm theo quy định của pháp luật Trung Quốc. Cụ thể như sau:

• Không có được sự gắn bó của nhân tài: Văn hoá làm việc 996 đã tạo nên môi trường làm việc không lành mạnh. Điều này khiến cho người làm việc không có thời gian dành cho bản thân. Điều này khiến nhiệt huyết cống hiến giảm xuống, khiến họ dần xa lánh công ty và có xu hướng tìm công việc và doanh nghiệp mới.
• Bão hòa năng suất: Việc đẩy mạnh tăng ca có thể khiến nhân viên làm việc nhiều giờ cho hiệu suất công việc tăng lên. Nhưng khi nó đạt mức bão hoà thì sẽ dần dần đi xuống. Đặc biệt, khi nhân viên làm việc quá căng thẳng trong nhiều giờ có thể khiến cho các sự cố và sai sót trong công việc càng xảy ra nhiều hơn.
• Ảnh hướng đến sức khỏe: Áp dụng văn hoá làm việc 996 gây ảnh hưởng cực lớn đến sức khỏe của người làm việc. Bởi họ phải làm việc ở cường độ cao, căng thẳng đầu óc sẽ dần khiến họ thiếu ngủ, thiếu năng lượng. Trong thời gian dài sẽ gây ra nhiều bệnh lý cực kỳ nguy hiểm như đột quỵ, suy nhược cơ thể, tinh thần không tỉnh táo.
• Giảm khả năng sáng tạo và sự tập trung: Nghỉ ngơi hợp lý chính là một trong các phương pháp hữu ích để chúng ta có thể cải thiện khả năng tập trung của bản thân. Thiếu ngủ và không có thời gian dành cho bản thân sẽ khiến chúng ta có thể tập trung 100% cho công việc. Nó chính là nguyên nhân làm giảm đi khả năng sáng tạo trong công việc.

Tương lai của văn hoá 996 sẽ ra sao?

Một câu hỏi mà rất nhiều người muốn biết và có câu trả lời đó là là kiểu văn hoá làm việc 996 của Trung Quốc sẽ đi về đâu và có dễ dàng thay đổi hay không?

Trong tình hình dịch bệnh đang phức tạp đã có rất nhiều hình thức làm việc khác được triển khai linh hoạt để có thể phù hợp hơn với thực tế. Điều đó khiến cho đa số các công ty bắt đầu cân nhắc đến những phương án làm việc khác nhau để có sự phù hợp với tình hình. Các phương thức làm việc mới giúp nhân viên có sự chủ động hơn trong công việc. Nhờ vậy mà hiệu suất làm việc cũng trở nên cao hơn rất nhiều so với trước đó. Họ cũng đã thoải mái hơn trong việc phát huy khả năng và cống hiến hết mình cho công việc.

Năm 2021, tòa án tối cao và Bộ lao động Trung Quốc đã tuyên bố lịch làm việc 996 là hoàn toàn bất hợp pháp. Kể từ đó đã có hàng chục vụ kiện về bóc lột sức lao động và người lao động thắng. Luật lao động của Trung Quốc đã cấm làm thêm giờ quá mức từ lâu trước khi 996 trở thành một thuật ngữ, tuy nhiên nó đã không thực sự được thi hành nhiều.

Vào tháng 3 năm 2022, chính phủ Trung Quốc đã đưa ra sáng kiến chưa từng có nhằm hạn chế văn hóa làm việc 996. Bộ an sinh xã hội Bắc Kinh vào cuộc điều tra để kiểm tra việc tuân thủ luật lao động dự kiến kéo dài 2 tháng. Họ đang kiểm tra nhân viên có nhận được quyền của họ về số giờ và thời gian nghỉ phép hợp lý hay không. Các tỉnh như Sơn Đông, An Huy, Hà Nam, Quảng Tây, Thanh Hải, Hồ Nam, Hồ Bắc cũng đã làm theo. Các công ty công nghệ là trung tâm của cuộc điều tra này. Chính quyền địa phương cũng đã tuyên bố về các hình phạt nghiêm khắc sẽ được đưa ra cho những người vi phạm.

Như vậy, qua bài viết chúng ta đã hiểu rõ hơn về thuật ngữ văn hoá làm việc 996 là gì. Đồng thời chúng ta cũng nắm bắt rõ được việc lợi và hại của hình thức làm việc này. Giúp bạn có cái nhìn đa chiều hơn về văn hoá làm việc của một nước lớn như Trung Quốc. Từ đó có sự so sánh khách quan hơn về văn hoá làm việc mà mình đang trải nghiệm.

— HR Insider —
VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam