Thấu hiểu bản thân là gì?
Thấu hiểu bản thân là khả năng nhận thức rõ về suy nghĩ, cảm xúc, thái độ và hành động của bản thân tại thời điểm nào đó. Điều này yêu cầu sự quan sát, phân tích, tự đánh giá khách quan về bản thân để định hướng, thay đổi hành vi, hành động tích cực.
Việc thấu hiểu bản thân là bước đệm đầu tiên để thấu hiểu, chấp nhận người khác, xây dựng được các mối quan hệ tốt đẹp trong công việc và cuộc sống.
Lợi ích của thấu hiểu bản thân
Khi thấu hiểu được bản thân, mỗi người sẽ nhận được rất nhiều lợi ích:
- Học cách yêu bản thân, chấp nhận khiếm khuyết của bản thân.
- Cải thiện điểm yếu và trở thành mẫu người mình mong muốn
- Có nhiều trí tuệ cảm xúc, có ý thức hơn về cảm xúc của chính mình để sẵn sàng đón nhận quan điểm mới của người khác.
- Tự tin hơn, học cách chấp nhận chính mình và không dễ bị tác động.
- Biết tạo dựng, nuôi dưỡng mối quan hệ tốt hơn, sẵn sàng chia sẻ với người khác, biết mình thích hợp với kiểu người thế nào để hòa nhập.
- Nhanh chóng ra quyết định tốt nhất cho bản thân, từ đó giảm căng thẳng, áp lực trước các lựa chọn.
- Tràn đầy sức sống hơn, đem lại năng lượng tích cực, giúp hào hứng với cuộc sống và mọi trải nghiệm cũng trở nên đa dạng hơn.
- Biết được mục đích sống, điều này cho chúng ta nhìn nhận rõ ràng hơn về đích đến, lộ trình, hướng đi cho bản thân.
Thấu hiểu bản thân là giai đoạn khó khăn, cần dành nhiều thời gian và liên quan tới việc tự phản ánh sâu sắc, trung thực, đối mặt với phần trong con người mà bản thân thấy sợ hãi.
Cách thấu hiểu bản thân
Xác định đạo đức và giá trị
Xác định đạo đức, giá trị bản thân là phần thiết yếu để thấu hiểu bản thân. Khi nhận thức rõ về giá trị, đạo đức mà bản thân đã tin tưởng, chúng ta sẽ dễ đưa ra quyết định và hành động thích hợp với mình hơn. Việc xác định đạo đức và giá trị còn giúp bạn tự định hướng cho những hành động cá nhân, đảm bảo chúng thích hợp với điều mà bạn tin tưởng, giúp đạt được mục tiêu đúng đắn.
Tìm ra điều mình giỏi, không giỏi
Đây là bước khó khăn để thấu hiểu bản thân, nhưng lại cần thiết. Chắc chắn là bạn phải thử trải nghiệm và phải sai để tìm kiếm ra thứ mình giỏi. Nhưng việc này không đơn giản chỉ là liệt kê ra điều bản thân giỏi, không giỏi, mà phải có sự phân tích, đánh giá đầy đủ.
Việc thấu hiểu bản thân yêu cầu sự trung thực, tôn trọng chính mình. Bạn cần nhìn nhận bản thân khách quan, không lấy thế mạnh để tự cao tự đại, không đặt nặng yếu điểm để tiêu cực.
Đánh giá mối quan hệ xung quanh
Một khía cạnh lớn trong việc thấu hiểu bản thân là tìm thấy ngay ở mối quan hệ xung quanh. Hãy để ý đến cách bạn tương tác với người khác, cách giải quyết xung đột, thương lượng, đưa ra quyết định, cách đối nhân xử thế.
Bằng cách đó, mỗi người sẽ dễ dàng nhận thấy cách thức và thói quen của bản thân khi tương tác với người khác, hiểu hơn về giá trị, nguyện vọng của chính mình. Đồng thời xem xét được mối quan hệ giúp bản thân thấy hạnh phúc và đáp ứng được nhu cầu, mối quan hệ nào gây stress, căng thẳng và điều chỉnh cách tương tác, lựa chọn mối quan hệ thích hợp.
Không ngừng học hỏi và rèn luyện bản thân
Việc học hỏi, rèn luyện phá bản thân cũng là điều cần thiết khi thấu hiểu chính mình. Bằng cách đọc sách, tập yoga,… dung hòa ở thích và thu nạp thêm điều mà trước đây bạn không hứng thú để mở cửa cánh cổng đam mê. Bạn đừng chỉ dừng chân tại duy nhất một lĩnh vực mà bạn tự cho là mình giỏi mà hãy tìm hiểu thêm nhiều lĩnh vực khác để có được kiến thức bổ ích.
Chấp nhận bản thân
Chấp nhận bản thân có nghĩa là thông cảm, thấu hiểu, bao dung cho lỗi lầm, vết thương ở trong quá khứ. Thấu hiểu bản thân chính là bước đệm để bạn chạm tới thành công, và điều này sẽ trở nên tuyệt vời hơn nếu bạn biết yêu thương, chấp nhận chính mình. Điều này cũng không có nghĩa là bạn nhắm mắt bỏ qua cho cái sai, tái phạm thêm nhiều lần mà không sửa đổi. Hãy cố gắng gom hết những xấu xí, nỗi đau mà lâu nay bạn luôn dày vò và dọc cách thiền định, tập trung vào mục tiêu hiện tại và xoa dịu tất cả mọi thứ nhẹ nhàng.
Các phương pháp, công cụ thấu hiểu bản thân
Trắc nghiệm MBTI
Trắc nghiệm MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) là công cụ đánh giá tính cách, gồm những câu hỏi trắc nghiệm tình huống, vấn đề, cách ứng xử cơ bản được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực tuyển dụng, phát triển nhân sự, tư vấn. Trắc nghiệm MBTI dựa vào câu trả lời của người trả lời để phân loại họ vào 1 trong tổng số 16 nhóm tính cách.
MBTI là phương pháp dùng để thấu hiểu bản thân đang được nhiều người áp dụng. Phía doanh nghiệp xuất bản độc quyền Myers-Briggs đã công bố độ chính xác của bài test MBTI lên tới 90%. Tuy nhiên, trên thực tế, MBTI chỉ cung cấp thông tin về đặc điểm tính cách mà không đưa ra đánh giá chính xác về khả năng, năng lực, mức độ thành công ở trong tương lai.
MBTI cũng bị ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như tâm trạng người được đánh giá, điều kiện xung quanh, độ tuổi. Do đó, việc thấu hiểu bản thân là quá trình liên tục, đa dạng, không nên dựa hoàn toàn vào một công cụ.
MBTI là bài trắc nghiệm tính cách phổ biến nhất
Sinh trắc học vân tay
Bằng việc quét và phân tích dấu vân tay, nhà khoa học đã nghiên cứu dựa vào yếu tố khoa học về hệ thống gen con người, khoa học thần kinh, tâm lý học trẻ em. Dựa vào sinh trắc vân tay, người dùng thấu hiểu bản thân qua đặc điểm cơ bản như trí tuệ, tính cách, tình cảm và sức khỏe.
Phương pháp sinh trắc vân tay cũng được dùng để hỗ trợ trong quá trình tâm lý học như xác định trạng thái tâm trạng, tìm hiểu đặc điểm nhận thức của bản thân. Áp dụng phương pháp này giúp người sử dụng thấu hiểu bản thân, giúp việc quản lý, phát triển bản thân hiệu quả hơn. Song, người dùng không nên trông cậy hoàn toàn vào thông tin trong sinh trắc học vân tay mà cần tự quan sát, phân tích, đánh giá hành vi, suy nghĩ, cảm xúc của chính mình.
DISC
DISC là công cụ đánh giá tính cách và hành vi của con người. Phương pháp này giúp thấu hiểu bản thân sâu sắc, được áp dụng phổ biến trong tuyển dụng. DISC chia tính cách và hành vi thành bốn nhóm chính là: Dominance – sự thống trị, Influence – sự ảnh hưởng, Steadiness – Sự ổn định, Compliance – Sự tuân thủ. Mỗi nhóm này có đặc điểm và xu hướng hành vi không giống nhau, giúp bạn thấu hiểu bản thân và cách bạn tương tác với người khác, quản lý cảm xúc, giải quyết xung đột, hiểu được thách thức đang phải đối mặt và cách vượt qua chúng.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng, DISC chỉ là công cụ hỗ trợ thấu hiểu bản thân và không thay thế được sự quan sát, phân tích, tự đánh giá bản thân.
Những rào cản khi thấu hiểu bản thân
Cố chấp
Sự cố chấp với lỗi sai khiến bạn không thể nhận thức được mặt yếu kém của mình. Khi cái tôi quá lớn, bạn phải có thái độ mở, học cách nhận lỗi, chấp nhận yếu điểm để thấu hiểu bản thân mình hơn.
Sợ hãi, bất an
Quá trình thấu hiểu bản thân giúp bạn nhận ra điều mà từ trước đến nay chưa được khám phá. Trong quá trình này cũng sẽ có những nỗi thất vọng, thách thức nên bạn phải tập trung, xây dựng sự tự tin, tận dụng điểm mạnh của mình và rút kinh nghiệm từ sai lầm trước đây.
Những định kiến
Định kiến khiến bạn bị hạn chế trong suy nghĩ lẫn hành động mà dường như bạn không thể nhận thấy. Để vượt qua những định kiến, bạn phải rèn luyện cho mình tinh thần cởi mở, biết chọn lọc và tiếp thu ý kiến khác nhau.
Không tập trung
Thấu hiểu bản thân là quá trình dài, liên tục, cần nhiều thời gian và sự tập trung nhất định để xem mình đang ở đâu, là ai, muốn gì,… Với nhịp sống quá nhanh như hiện nay, nhiều người cảm thấy một ngày có 24 tiếng là không đủ, không thể tập trung thực hiện quá trình đó. Vậy nên, hãy đưa ra kế hoạch cụ thể về thời gian, việc cần làm để có thể thấu hiểu bản thân một cách đúng đắn.
Trong quá trình thấu hiểu bản thân, bạn không cần vội vàng bởi đây không phải là việc thực hiện được trong hôm nay hay ngày mai. Hãy dùng suy nghĩ mạnh mẽ để chống lại nỗi sợ hãi lớn trong bản thân mình. Khi nhận ra bản thân là ai, bạn sẽ mất ít thời gian để khiến mình hạnh phúc. Đồng thời, tập trung vào điểm mạnh để đem lại động lực cần thiết để tạo ra sự khác biệt và trở thành phiên bản tốt hơn.
Bài viết dành riêng cho thành viên của HR Insider.
